شیوه‌ برگزاری مناظره‌ های انتخاباتی در جهان | مقایسه مناظره انتخاباتی ایران با 5 کشور جهان

انتخابات 1403 روز جمعه 8 تیرماه برگزار و انتخابات به دور دوم کشیده شد. 6 نامزد برای انتخابات 1403 معرفی شدند و کارهای تبلیغاتی خود را انجام دادند اما در نهایت زاکانی و قاضی زاده هاشمی انصراف دادند. در نهایت مسعود پزشکیان و سعید جلیلی به دور دوم انتخابات 1403 راه یافتند.

چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به مرحله دوم کشیده شد و نامزدها در دو مناظره که دوشنبه و سه‌شنبه شب برگزار شد، به نقد برنامه‌های یکدیگر و بیان نظرات‌شان پرداختند. در مرحله اول هم بین 6 نامزد تایید صلاحیت‌شده، 5 مناظره برگزار شد. هر بار بعد از برگزاری این مناظره‌ها، شاهد بودیم که ویدئوهای بخشی از صحبت‌های هر نامزد به سرعت در شبکه‌های اجتماعی مورد توجه قرار گرفته و پربازدید می شد. یکی از جذابیت‌های مناظره‌ها، زنده بودن پخش آن‌هاست و این که هر نامزد باید برای پاسخگویی به سوالات مجری و نامزد دیگر، آمادگی لازم را در لحظه داشته باشد.

مناظره‌های انتخاباتی نه فقط در کشور ما بلکه در همه جای دنیا همیشه یکی از جنجال برانگیزترین برنامه‌های رادیو و تلویزیون به حساب می‌آید که برگزاری آن الگو و شیوه‌های خاص خودش را دارد. به بهانه این که در این روزها تب مناظرات انتخاباتی در کشورمان بسیار داغ است، در ادامه نگاهی به شیوه برگزاری مناظرات در کشورهای مختلف دنیا انداختیم تا ببینیم آن ها با پخش و برگزاری مناظرات انتخاباتی در کشورهایشان چطور تا می‌کنند؟! با ما باشید.

آمریکا جنجالی‌ترین مناظرات در جهان

یکی از جنجالی‌ترین مناظرات دنیا به واسطه پوشش رسانه‌های مهم جهان قطعا مناظرات انتخابات ریاست جمهوری آمریکاست. ما هنوز هم مناظرات پرحاشیه و پر سر و صدای دونالد ترامپ و هیلاری کلینتون در سال 2016 میلادی را به خاطر داریم. جالب است بدانید برای برگزاری مناظرات انتخاباتی در آمریکا کمیسیونی وجود دارد که برای واجدین شرایط مناظرات  انتخاباتی برگزار می‌کند و سه معیار را مدنظر خود قرار می‌دهد؛ از قبیل: واجد شرایط بودن برای ریاست جمهوری طبق قانون اساسی آمریکا، بودن نام آن ها به حد کافی برای کسب ۲۷۰ رای الکترال و در آخر هم داشتن حداقل ۱۵ درصد رای در پنج نظرسنجی برگزیده ملی. برخلاف بسیاری که اولین مناظرات ریاست جمهوری در آمریکا را متعلق به سال ۱۹۷۶ و بین نیکسون و کندی می‌دانند، باید گفت که اولین مناظره جدی بین نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا در سال ۱۸۵۰برگزار شد، آن هم بین آبراهام لینکلن و سناتور استفان ای داگلاس که یک مناظره چهره به چهره بود و بدون هیچ ناظری برگزار می‌شد. شیوه برگزاری این مناظره به این شکل بود که نامزدها با باز کردن هر مبحث یک سخنرانی یک ساعته داشتند و بعد از آن طرف مقابل برای پاسخگویی و مطرح کردن همان موضوع یک سخنرانی یک ساعت و نیمه! اما بسیاری مناظرات جدی کاندیداهای ریاست جمهوری آمریکا را با مناظره بین ریچارد نیکسون و جان اف کندی به خاطر می‌آورند، مناظره‌ای که در سال ۱۹۷۶در شبکه  NBCواشنگتن و با اجرای فرانک مک گی برگزار شد. این مناظره بعدها به یکی از پربیننده‌ترین مناظرات تاریخ آمریکا تبدیل شد. ناکامی نیکسون در این مناظرات به قدری تلخ بود که نامزدهای دوره‌های بعدی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به مدت ۱۶ سال از برگزاری آن سر باز زدند و این مناظرات در آمریکا پخش نشد حتی یکی از این افراد خود نیکسون بود که در سال ۱۹۶۸با برگزاری مناظره انتخاباتی مخالفت کرد و اتفاقا همان سال هم به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا انتخاب شد. شیوه پرسیدن سوالات در مناظرات آمریکا الگوهای متفاوتی دارد؛ به شکلی که در یک مناظره سوالات به صورت مشخص توسط یک یا چند ژورنالیست ناظر مطرح می‌شود و در یک مناظره دیگر هم سبک برنامه به شکلی است که نه تنها مجری که حتی تماشاگران هم می‌توانند از نامزدهای حاضر سوال کنند.

فرانسه مناظره دو نفره و گروهی

این کشور را هم می‌شود جزو قدیمی‌ترین کشورهایی دانست که برای انتخابات مناظره تلویزیونی برگزار می‌کردند. قدمت و تاریخ برگزاری مناظرات تلویزیونی در کشور فرانسه به چیزی حدود ۴۰ سال قبل برمی‌گردد. مناظراتی که می‌شود گفت به غیر از یک دوره در بقیه ادوار به صورت مرتب توسط نامزدهای انتخاباتی این کشور برگزار شده است تا مردم فرانسه بعد از دیدن هر مناظره بر اساس تحلیل‌ها و برایندهای خودشان به نامزد منتخب رای دهند؛ اما نکته جالب توجه درباره مناظره های فرانسوی این است که این کشور تا سال ۲۰۱۷ تقریبا همه مناظرات را به یک شکل برگزار می‌کرده است یعنی دو نامزد نهایی به گفت‌و‌گو با یکدیگر می‌پرداختند ولی در سال ۲۰۱۷ تمامی نامزدهای اصلی در مناظره انتخاباتی این کشور حاضر شدند. این مناظره به سبک میزگرد برگزار شد که یک مجری مرد آن را اداره می‌کرد و ۳ ساعت و ۲۰ دقیقه طول کشید.

انگلیس 60 سال مقاومت در برابر مناظره

انتخابات در انگلستان به صورت پارلمانی برگزار می‌شود یعنی به این شکل که مردم مستقیم به نخست وزیر رای نمی‌دهند بلکه آن ها به نامزدهای مدنظرشان برای نمایندگی در مجلس عوام اقدام به رای گیری می‌کنند. در بریتانیا نخست‌وزیر معمولاً از بین رهبران یکی از دو حزب کارگر بریتانیا یا حزب محافظه کار که دارای اکثریت در انتخابات شده‌اند، از طرف مجلس عوام به ملکه معرفی و سپس انتخاب می‌شوند. با همه این‌ها بر خلاف تصور اکثریت، قدمت سن و سال برگزاری مناظره‌های تلویزیونی در انگلیس به سال‌های دور بر نمی‌گردد تا جایی که عمر پخش برنامه‌هایی از این دست در رادیو و تلویزیون بریتانیا چیزی کمتر از هفت سال است. این در حالی است که تا سال ۲۰۱۰ هیچ‌کدام از نامزدهای حزب کارگر و محافظه کار برای انتخابات پارلمانی کشورشان حاضر به شرکت در این دست مناظره‌ها نبودند و با آن به مخالفت می‌پرداختند. مناظره‌هایی که در چند سال اخیر در بریتانیا برگزار شده، در قالب سه برنامه با موضوعاتی درباره سیاست داخلی، سیاست خارجی و اقتصاد بوده است به شکلی که سوالات مناظره توسط تماشاچیان حاضر در استودیو و بینندگان تلویزیونی مطرح می‌شده و هر کدام از نامزدها برای پاسخگویی به هر سوال یک دقیقه فرصت داشته‌اند و دو کاندیدای دیگر می‌توانستند درباره پاسخ رقیب‌شان اظهارنظر کنند. با تهیه و تدوین مقررات حاکم بر مناظرات، این مناظره‌های تلویزیونی هر یک به مدت 90 دقیقه و هرکدام از یک شبکه تلویزیونی پخش می‌شود.

روسیه شرکت‌کردن نماینده نامزد در مناظرات

روسیه هم قطعا یکی از چند کشوری است که انتخابات ریاست جمهوری آن می‌تواند روی روابط بین‌الملل در دنیا تاثیر گذار باشد. طبق شواهد در تاریخ سیاست روسیه اولین مناظره‌هایی که در این کشور برگزار شده، مربوط به سال ۱۹۸۹ بوده که بعد از آن در سال‌های ۹۱ و ۹۳ میلادی هیچ مناظره‌ای در این کشور شکل نگرفته است. اگر نگاهی به تاریخ روسیه بیندازید، خواهید فهمید که یلتسین اولین رئیس جمهوری بوده که از شرکت در این برنامه‌ها خودداری کرده است. جالب است بدانید که بعدها در روسیه این طور مرسوم شده که به جای شخص کاندیدا نماینده قانونی و رسمی او در مناظره شرکت می‌کرده است، البته در دوره‌های مختلف می‌توانید افرادی مثل میخائیل پراخاروف را پیدا کنید که در سال ۲۰۱۲ خودش شخصا برای شرکت در مناظره‌ها حضور پیدا کرده است. ناگفته نماند که در دوران پوتین قانونی تصویب شده که می‌گوید تمام نامزدهای انتخاباتی در سطوح مختلف به جز انتخابات ریاست جمهوری موظف به شرکت شخص خودشان در مناظرات هستند.

آلمان فاصله 3هفته‌ای مناظرات با انتخابات

مناظرات انتخاباتی در آلمان در چندین دوره اخیر برگزار می‌شود که تمامی حزب‌ها در آن حضور و در یکی از مناظرات دو کاندیدای اصلی نقش پررنگ‌تری دارند. پربیننده‌ترین مناظره تلویزیونی این کشور سپتامبر ۲۰۱۳ و چند هفته قبل از برگزاری انتخابات برگزار شد که در آن آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و رقیب سوسیال دموکراتش پیر اشتاین بروک در مدت ۹۰ دقیقه، مباحث مختلفی را به بحث گذاشتند. موضوعاتی که در این مناظره مطرح شد، طیف گسترده‌ای را شامل می‌شد که اصلی‌ترین آن ها سیاست‌های داخلی، سیاست‌های خارجی از قبیل بحران سوریه و اختلاف نظر درباره سیاست اقتصادی آلمان در قبال یونان و همچنین افشاگری‌های اسنودن بود. در این مناظره که به‌طور زنده از چند شبکه تلویزیونی و رادیویی آلمان پخش می‌شد، «مرکل» از کارنامه ۴ ساله خود دفاع کرد. همچنین این مناظره که با حضور ۴ مجری شبکه‌های دولتی و خصوصی برگزار شد، بیش از ۱۵ میلیون بیننده داشت. در این خصوص یکی از نکات حائز اهمیتی که در آن زمان کارشناسان به آن اشاره داشتند، این بود که فاصله زمانی میان مناظره و برگزاری انتخابات(حدود سه هفته) زیاد بود. به عقیده آن ها زیاد بودن فاصله میان مناظره و روز برگزاری انتخابات، به کاهش آثار این مناظرات در انتخابات منجر می‌شود.